Đồng Tháp: Kiên trì, quyết tâm bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ

Mục tiêu chung của Đề án “Bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032” nhằm phục hồi và phát triển đàn Sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim bằng biện pháp nuôi và thả lại tự nhiên. Đàn Sếu đầu đỏ thả ra sẽ có thể tự sinh sản, tồn tại ngoài tự nhiên và có thể sinh sống quanh năm ở Vườn quốc gia Tràm Chim, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp.

Ngày 2/11, tại Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Đồng Tháp tổ chức chương trình gặp gỡ các đơn vị đồng hành Đề án “Bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032”.

Chương trình có sự tham dự của Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Quốc Phong; Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Tháp Nguyễn Phước Thiện cùng hơn 30 doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế tham dự.

Không chỉ quảng bá, giới thiệu về hành trình “Đưa đàn sếu trở về” của tỉnh Đồng Tháp, tại chương trình đã có những chia sẻ, phân tích, đánh giá về đề án của các tổ chức môi trường, các đơn vị, doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Sếu đầu đỏ. (Ảnh: Vườn quốc gia Tràm Chim)

Sếu là một loài chim được xem là linh thiêng, quý hiếm nằm trong sách đỏ của thế giới. Với người Việt Nam, sếu còn gọi là chim hạc, là biểu tượng của sức mạnh, sự trường tồn và lòng chung thủy. Việt Nam là một trong số ít quốc gia ở Khu vực Đông Nam Á có đàn sếu về cư ngụ.

Năm 1986, trong một chuyến khảo sát về hệ chim nước, các nhà khoa học Việt Nam đã vô cùng vui mừng phát hiện đàn chim sếu cư ngụ tại Tràm Chim. Lúc bấy giờ, khu vực này thuộc Công ty Nông lâm ngư trường Tràm Chim, vùng sinh cảnh đặc trưng của vùng Đồng Tháp Mười.

Lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp trao tặng quà tri ân đến các đơn vị đồng hành cùng tỉnh trong “Đề án bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032”. (Ảnh: HỮU NGHĨA)

Ngay sau đó, việc bảo tồn, bảo vệ sếu và các loài động, thực vật khác được chú trọng với nhiều quyết định của tỉnh, của Trung ương được ban hành.

Và thế là Tràm Chim trở thành “Khu bảo tồn thiên nhiên Đất ngập nước của quốc gia” với tổng diện tích 7.313ha. Kể từ ngày 2/2/2012 trở đi, khu đất ngập nước này trở thành di sản quý của nhân loại, là khu Ramsar thứ nhất của đồng bằng sông Cửu Long, thứ 4 Việt Nam và thứ 2.000 của thế giới.

Tràm Chim hằng năm luôn mong chờ mùa sếu trở về như một khách tri âm của vùng rừng tràm, cỏ năng, lúa ma vẫn còn nhiều nét hoang sơ này. Tuy nhiên, những vị khách quý ấy ngày càng ít đi.

Được biết, đàn sếu phương đông ở Campuchia và Việt Nam là một đàn duy nhất sống chủ yếu trên các vùng đất ngập nước tự nhiên.

Từ năm 1988-1999, năm cao nhất đến 1.052 cá thể (năm 1988), thấp nhất 271 cá thể (năm 1994).

Từ năm 2000-2012, dao động từ 48 cá thể (năm 2001) đến 167 cá thể (năm 2000), trung bình 103 cá thể/năm.

Từ năm 2013-2020, trung bình 33 cá thể/năm. Năm 2021 có 3 cá thể. Năm 2024, 4 cá thể sếu.

Lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp trao tặng quà tri ân đến các đơn vị đồng hành cùng tỉnh trong “Đề án bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032”. (Ảnh: HỮU NGHĨA)

Với quyết tâm Tràm Chim sẽ nâng niu từng cánh sếu bay để thế hệ sau có cơ hội chiêm ngưỡng vẻ đẹp của loài chim quý giá này, nhiều năm qua, chính quyền địa phương và các nhà khoa học đã nghiên cứu tìm giải pháp để đưa sếu về lại Tràm Chim. Đề án “Bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032” đã ra đời với nhiều giải pháp thiết thực.

Theo Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Tháp, mục tiêu của “Đề án bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032” sẽ nuôi, nhân đàn và thả ra tự nhiên khoảng 100 cá thể sếu, phấn đấu trong số đó có khoảng 50 cá thể sống tốt ngoài môi trường tự nhiên.

Tổng kinh phí thực hiện khoảng 185 tỷ đồng. Trong đó, 50% từ nguồn kêu gọi xã hội hóa của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân với khoảng 93 tỷ đồng, phần còn lại do ngân sách nhà nước cấp.

Phần kinh phí kêu gọi đóng góp, Đồng Tháp sẽ thực hiện một số nội dung, công việc như: Chi phí tiếp nhận, nuôi dưỡng, nghiên cứu cho sinh sản và thả sếu ra môi trường tự nhiên; thực hiện cải tạo, phục hồi hệ sinh thái Vườn quốc gia Tràm Chim, tạo sinh cảnh sống cho sếu đầu đỏ.

Lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp trao tặng quà tri ân đến các đơn vị đồng hành cùng tỉnh trong “Đề án bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032”. (Ảnh: HỮU NGHĨA)

Xây dựng mô hình sản xuất nông nghiệp sinh thái bền vững, tạo sinh kế cho người dân sinh sống trong vùng đệm Vườn quốc gia Tràm Chim; thực hiện công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng; đầu tư thiết bị, cơ sở hạ tầng cơ bản, bảo đảm phục vụ nuôi dưỡng sếu.

“Đề án bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032” tựu trung lại có 3 nội dung: Khôi phục môi trường đất ngập nước; nuôi thả sếu đầu đỏ và chia sẻ lợi ích với cả cộng đồng.

Tính ra, tỉnh Đồng Tháp ban hành “Đề án bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032” đến nay đã tròn 1 năm. Đề án đã từng bước được truyền thông sâu rộng đến người dân.

Đó là thông qua dự án cải thiện sinh kế, nhận thức của người dân về sinh kế bền vững đã được nâng lên, đời sống người dân cũng được cải thiện. Song song đó là bảo vệ môi trường tự nhiên và bảo vệ sức khỏe cho chính người dân đi cùng với những chính sách kinh tế xanh, phát thải thấp toàn cầu.

Kể từ khi ban hành, đề án đã có nhiều ký kết quốc tế, mang tính bước ngoặc. Kết quả bước đầu có được là nhờ sự ủng hộ tinh thần và vật chất rất lớn đến từ doanh nghiệp và bà con nhân dân.

Phó Tổng Giám đốc cấp cao Công ty cổ phần C.P. Việt Nam Lê Nhật Thùy phát biểu tại chương trình. (Ảnh: HỮU NGHĨA)

Tại chương trình, Phó Tổng Giám đốc cấp cao Công ty cổ phần C.P. Việt Nam Lê Nhật Thùy cho biết, bà rất vui khi được đồng hành cùng tỉnh Đồng Tháp trong triển khai “Đề án bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032”.

“Đây không chỉ là đề án có ý nghĩa quan trọng về bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học mà thông qua đề án, công ty hy vọng sẽ góp phần giúp cho người dân địa phương nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế, du lịch. Công ty cổ phần C.P. Việt Nam cam kết sẽ đồng hành cùng với Đồng Tháp trên hành trình ý nghĩa này”, bà Lê Nhật Thùy cho biết.

Tại chương trình cho thấy nhiều tổ chức về bảo tồn, các doanh nghiệp, tập đoàn lớn trong và ngoài tỉnh đều đánh giá cao đề án. Nhiều người cũng bắt gặp sự vui mừng, tin tưởng vào đề án hiện rõ trên gương mặt của những chuyên gia, doanh nghiệp suốt 1 năm đồng hành cùng đề án.

Tiến sĩ Trần Triết, Giám đốc Chương trình Bảo tồn sếu Đông Nam Á, phát biểu tại chương trình. (Ảnh: HỮU NGHĨA)

Tiến sĩ Trần Triết, Giám đốc Chương trình Bảo tồn sếu Đông Nam Á, giảng viên Trường đại học Khoa học Tự nhiên Thành phố Hồ Chí Minh, người đã đồng hành với tỉnh Đồng Tháp ngay từ những ngày đầu thực hiện đề án, chia sẻ: Lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp có một quyết tâm rất lớn để xây dựng đề án cũng như quyết tâm thực hiện mục tiêu của đề án.

Theo Tiến sĩ Trần Triết, về mặt kỹ thuật, chuyên môn đây là một đề án rất khả thi. Đặc biệt, đề án sẽ góp phần rất quan trọng trong việc phục hồi hệ sinh thái vùng đất ngập nước của vùng Đồng Tháp Mười. Đây là một đóng góp quan trọng nhất đối với đề án. Không những thế, đề án cũng đóng góp vào mục tiêu phát triển nông nghiệp sinh thái của tỉnh Đồng Tháp.

Khởi động chương trình thực hiện “Đề án bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032” không hề đơn giản. Theo đó, yêu cầu đầu tiên là làm sao môi trường sống của sếu phải tốt nhất. Môi trường sống của sếu phải được trả lại để sếu lựa chọn trở về Tràm Chim.

Chuyên gia người nước ngoài phát biểu tại chương trình. (Ảnh: HỮU NGHĨA)

Đây là việc đòi hỏi phải tư duy trong quản trị, trong tiếp cận, trong bảo tồn, trong phát triển và đòi hỏi một sự nỗ lực rất bền bỉ của nhiều người, của những con người trực tiếp trong bảo vệ Tràm Chim, làm công tác quản lý tại Tràm Chim, trong trách nhiệm của các sở, ngành của tỉnh để thực hiện đề án.

Và bước đầu thực hiện đề án cho thấy đã có những tín hiệu tích cực sau khi tỉnh thực hiện nghiêm các khuyến cáo của những nhà khoa học. Đó là năm 2024 đã chứng kiến sự xuất hiện với số lượng rất lớn của các loài chim.

Điều này như bắt đầu cho thấy một sự chuyển mình, một sự thay đổi hợp lý, đúng hướng, phù hợp cho sự phát triển của hệ sinh thái ở Vườn quốc gia Tràm Chim. Đó là hướng đích đến để trả lại không gian, điều kiện tự nhiên phù hợp cho loài sếu. Và cũng đã có những tín hiệu từ sự lựa chọn, tìm về của sếu khi mà trong năm có 4 cá thể sếu đã bắt đầu tìm hiểu, "thăm dò" khi bay về Tràm Chim.

Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Quốc Phong phát biểu tại chương trình. (Ảnh: HỮU NGHĨA)

Việc 4 cá thể sếu tìm về trong năm 2024 là để xem lại "ngôi nhà" của mình đã trở lại như ngày xưa hay chưa.

Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Quốc Phong cho biết: “Tỉnh kỳ vọng năm sau sẽ có tín hiệu tích cực hơn. Và đó sẽ là câu chuyện căn cơ của “Đề án bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032” mà chúng tôi đang làm.

Để bảo tồn được sếu, chúng tôi mong người dân Đồng Tháp phải xem việc bảo tồn sếu là câu chuyện của mỗi người dân, trước mắt là của người dân ở huyện Tam Nông, những con người trực tiếp có trách nhiệm bảo vệ, xem sếu như người bạn, là người thân để sếu có thể cùng sống với mình ở không gian của Tràm Chim, Tam Nông”.

Thời gian qua, lãnh đạo tỉnh và ngành chức năng cũng đã vận động nhiều hộ nông dân có diện tích với hơn 100ha ở khu vực vùng đệm của Vườn quốc gia Tràm Chim, thuộc vùng mà tỉnh đã triển khai cải tạo môi trường để trả lại môi trường cho sếu. Đó là việc chuyển đổi mô hình canh tác lúa sang hữu cơ để có một vùng đệm an toàn và phù hợp cho sếu.

"Phải nói là người nông dân cũng hưởng ứng tích cực. Và đồng hành với nông dân còn có rất nhiều doanh nghiệp về sản xuất, xuất khẩu lúa gạo cũng đã tham gia, đồng hành cùng đề án. Đó là một sự thay đổi rất lớn về phương thức sản xuất, về quan điểm, tư duy tiếp cận và kể cả tình yêu với sếu, với môi trường.

Chúng tôi bắt đầu triển khai để mỗi người dân tỉnh Đồng Tháp tham gia đề án này với một tình cảm, trách nhiệm cao hơn, bằng chuỗi hoạt động, tuyên truyền giới thiệu về đề án, hướng dẫn cho người dân cách hiểu, cách tiếp cận, cách tham gia trong việc bảo tồn và phát triển đàn sếu từ những em học sinh cho đến các bạn sinh viên…”, đồng chí Lê Quốc Phong cho biết.

Các chủ tọa tại chương trình. (Ảnh: HỮU NGHĨA)

Thực hiện đề án, tỉnh Đồng Tháp không chỉ dùng nội lực của mình, mà còn cho thấy tỉnh mong muốn có sự đồng hành rộng lớn của nhiều tổ chức, cá nhân trong cả nước và kể cả các tổ chức quốc tế để tỉnh thực hiện đề án.

Bảo tồn sếu ở Đồng Tháp không chỉ là phục vụ cho Đồng Tháp, mà còn sẽ là mô hình bảo tồn một loài đặc hữu. Nếu thành công sẽ có ý nghĩa với công tác bảo tồn của Việt Nam.

Và riêng loài sếu thì không chỉ cho Đồng Tháp, Việt Nam, mà còn có ý nghĩa cho cả khu vực Đông Nam Á.

Trong quá trình thực hiện 10 năm, sẽ có rất nhiều việc để làm, triển khai. Các đơn vị, cá nhân bày tỏ quá trình tham gia đã mang đến nhiều cảm xúc, nhiều niềm vui để khi cánh sếu trở về, sẽ là niềm vui chung cho mọi người yêu sếu, yêu thiên nhiên.

Hữu Nghĩa (Nguồn: Nhân Dân)